Hard Forks en Soft Forks: Blockchain Upgrades en Splitsingen Begrijpen

Stel je de regels van een populair bordspel voor. Wat gebeurt er als sommige spelers een regel willen veranderen? Als iedereen akkoord gaat, gaat het spel verder met de nieuwe regel. Maar als slechts enkele spelers de wijziging overnemen, kun je eindigen met twee aparte groepen die licht verschillende versies van hetzelfde spel spelen. Blockchain forks lijken hier enigszins op – het zijn wijzigingen in de regels, oftewel het protocol, van het netwerk van een cryptocurrency. Het verschil begrijpen tussen hard forks en soft forks is essentieel om te snappen hoe blockchains evolueren en soms splitsen.

Wat zijn enkele bekende voorbeelden van blockchain forks?

De geschiedenis biedt duidelijke voorbeelden van hoe forks in de praktijk uitpakken. Een van de bekendste is de splitsing tussen Bitcoin (BTC) en Bitcoin Cash (BCH) in 2017. Dit was een hard fork, gedreven door een langdurige onenigheid binnen de Bitcoin-gemeenschap over de beste manier om de transactiecapaciteit van het netwerk te vergroten, vaak het “schaalbaarheidsdebat” genoemd. Eén factie geloofde dat grotere blokken onmiddellijk nodig waren, wat leidde tot de creatie van Bitcoin Cash met zijn eigen regels en aparte blockchain.

Een ander belangrijk voorbeeld betreft Ethereum (ETH). In 2016 werd een gedecentraliseerd investeringsfonds gebouwd op Ethereum, bekend als The DAO, getroffen door een grote hack, wat resulteerde in het verlies van Ether ter waarde van miljoenen dollars. De Ethereum-gemeenschap stond voor een moeilijke keuze: de transacties terugdraaien om het geld terug te halen, of vasthouden aan het principe dat de geschiedenis van de blockchain onveranderlijk is. De onenigheid leidde tot een controversiële hard fork. De meerderheid steunde het terugdraaien, waardoor de Ethereum-blockchain ontstond die we vandaag kennen (ETH). Degenen die tegen het terugdraaien waren, gingen verder op de oorspronkelijke keten, nu bekend als Ethereum Classic (ETC).

Niet alle forks resulteren in splitsingen. Soft forks zijn upgrades die ontworpen zijn om backward compatible (neerwaarts compatibel) te zijn. Een opmerkelijk voorbeeld is Segregated Witness (SegWit), geïmplementeerd op het Bitcoin-netwerk. SegWit was een complexe technische upgrade gericht op het verbeteren van de transactie-efficiëntie en het mogelijk maken van toekomstige schaalbaarheidsoplossingen. Het werd geïmplementeerd als een soft fork, wat betekent dat nodes die niet upgradeden nog steeds konden deelnemen aan het netwerk, hoewel ze niet zouden profiteren van de nieuwe functies. Deze gebeurtenissen benadrukken dat forks kunnen voortkomen uit technische meningsverschillen, filosofische verschillen of reacties op crises, en een aanzienlijke impact hebben op het cryptocurrency-landschap.

Wie beslist of een blockchain moet forken?

In tegenstelling tot traditionele bedrijven met CEO’s of besturen, werken de meeste cryptocurrencies op gedecentraliseerde netwerken. Dit betekent dat er geen enkele persoon of groep de baas is die eenzijdig kan besluiten de regels te veranderen. In plaats daarvan omvat het initiëren van een fork een meer gedistribueerd proces.

Typisch stellen ontwikkelaars wijzigingen voor aan de softwarecode van de blockchain. Deze voorstellen kunnen gericht zijn op het repareren van bugs, het verbeteren van de beveiliging, het toevoegen van nieuwe functies of het wijzigen van fundamentele regels. Om een wijziging door te voeren, is brede acceptatie nodig. Hier spelen miners (in Proof-of-Work systemen zoals Bitcoin) of validators (in Proof-of-Stake systemen) een cruciale rol. Zij geven hun steun aan een voorgestelde wijziging aan door de bijgewerkte software te draaien.

Echter, miners of validators zijn niet de enigen met invloed. Node operators, individuen en bedrijven die de software draaien die de transactiegeschiedenis van de blockchain bijhoudt, stemmen ook impliciet door te kiezen welke softwareversie ze draaien. De bredere gemeenschap, inclusief gebruikers, ontwikkelaars en bedrijven die op het netwerk bouwen, oefent ook invloed uit. Als een voorgestelde wijziging impopulair is, kan de gemeenschap deze afwijzen, waardoor de upgrade ondoeltreffend wordt.

Het bereiken van consensus, oftewel brede overeenstemming, is essentieel voor soepele upgrades, vooral bij soft forks waar neerwaartse compatibiliteit behouden blijft. Voor hard forks, die niet-neerwaarts compatibele regelwijzigingen introduceren, is consensus nog kritischer om te voorkomen dat het netwerk splitst. Wanneer sterke meningsverschillen ontstaan en consensus niet kan worden bereikt, kan een contentieuze hard fork optreden. In dergelijke gevallen stemt de gemeenschap feitelijk door te kiezen welke versie van de blockchain (en de bijbehorende cryptocurrency) zij zullen ondersteunen en gebruiken.

Wat is het verschil tussen een geplande upgrade-fork en een contentieuze fork?

Hoewel alle forks een wijziging van de regels van een blockchain inhouden, kunnen de motivatie en het resultaat aanzienlijk verschillen. We kunnen ze grofweg categoriseren als geplande upgrades of contentieuze forks.

Een geplande fork is in wezen een geplande software-update voor de blockchain. Deze worden doorgaans ruim van tevoren voorgesteld, binnen de gemeenschap besproken en genieten over het algemeen brede consensus. Het doel is meestal om het netwerk te verbeteren, kwetsbaarheden te verhelpen, nieuwe functies toe te voegen of noodzakelijk onderhoud uit te voeren. Zelfs als een geplande upgrade technisch gezien een hard fork is (waarbij alle deelnemers hun software moeten bijwerken om de nieuwe regels te volgen), is de intentie dat het hele netwerk soepel overgaat en verenigd blijft op de enkele, geüpgradede keten.

Een contentieuze fork ontstaat daarentegen uit fundamentele meningsverschillen binnen de gemeenschap die niet kunnen worden opgelost door discussie en consensusvorming. Deze meningsverschillen kunnen betrekking hebben op de richting van het project, kerntechnische parameters of reacties op onverwachte gebeurtenissen zoals grote hacks. Wanneer de consensus wegvalt, kan een factie van de gemeenschap doorgaan met een hard fork tegen de wensen van een ander significant deel in. Dit leidt onvermijdelijk tot een permanente splitsing in de blockchain, resulterend in twee afzonderlijke ketens die onder verschillende regels opereren, vaak met twee verschillende cryptocurrencies (zoals BTC en BCH, of ETH en ETC).

Het belangrijkste verschil ligt in de mate van overeenstemming binnen de gemeenschap. Geplande forks streven naar eenheid en worden uitgevoerd met brede steun, terwijl contentieuze forks voortkomen uit verdeeldheid en resulteren in een schisma.

Kunnen forks per ongeluk gebeuren op een blockchain?

Ja, forks kunnen per ongeluk optreden op een blockchain, maar deze zijn meestal heel anders dan de opzettelijke software-upgrades die eerder zijn besproken. Blockchains zijn gedistribueerde systemen, wat betekent dat kopieën van het transactielogboek worden bijgehouden door vele computers (nodes) over de hele wereld. Vanwege netwerklatentie – de tijd die informatie nodig heeft om over het internet te reizen – kunnen verschillende nodes informatie over nieuw gevalideerde blokken op iets verschillende tijdstippen ontvangen.

Dit kan leiden tot kortstondige, tijdelijke forks. Stel je voor dat twee miners op vrijwel exact hetzelfde moment een geldig blok vinden. Sommige delen van het netwerk zien misschien eerst het blok van Miner A en beginnen daarop voort te bouwen, terwijl andere delen eerst het blok van Miner B zien en daarop bouwen. Voor een korte periode zijn er twee concurrerende versies van het uiteinde van de blockchain.

Echter, blockchain-protocollen hebben ingebouwde consensusmechanismen die ontworpen zijn om deze situaties snel op te lossen. Typisch is de regel dat de langste geldige keten de geaccepteerde geschiedenis wordt. Naarmate nieuwe blokken worden toegevoegd, zal een van de concurrerende ketens onvermijdelijk langer worden dan de andere. Nodes die de kortere keten volgen, zullen deze dan herkennen als een “weesketen” (orphan chain), deze verlaten en overschakelen naar de langere, geaccepteerde keten.

Deze kleine, tijdelijke forks zijn een normaal onderdeel van de werking van een blockchain en worden meestal automatisch binnen een paar blokken opgelost. Ze zijn fundamenteel anders dan de opzettelijke hard forks en soft forks die gepaard gaan met doelbewuste wijzigingen aan de regels van de software.

Op welke veiligheidsaspecten moet ik letten tijdens een fork?

Fork-gebeurtenissen, vooral contentieuze hard forks, kunnen verwarring en potentiële risico’s voor cryptocurrency-gebruikers veroorzaken. Het is cruciaal om extra waakzaam te zijn tijdens deze periodes.

Wanneer een hard fork plaatsvindt, met name een contentieuze die een nieuwe munt creëert, kan er tijdelijke netwerkinstabiliteit zijn. Het is vaak verstandig om niet-urgente transacties te vermijden vlak voor en na de geplande forktijd totdat de situatie stabiliseert. Gerenommeerde cryptocurrency exchanges beheren dit risico meestal voor hun gebruikers door stortingen en opnames voor de betreffende cryptocurrency tijdelijk te pauzeren rond de tijd van de fork.

De belangrijkste veiligheidsmaatregel is altijd om je private keys te beschermen. Zorg ervoor dat ze veilig offline zijn opgeslagen en deel ze nooit. Vertrouw alleen op officiële aankondigingen van het kernontwikkelingsteam van het cryptocurrency-project en communicatie van gerenommeerde exchanges of wallet-providers voor begeleiding tijdens een fork. Klik niet op ongevraagde links en geloof geen geruchten die op sociale media worden verspreid.

Het begrijpen van forks onthult de dynamische aard van blockchain-technologie. Ze vertegenwoordigen mechanismen voor evolutie, aanpassing en soms verdeeldheid binnen gedecentraliseerde gemeenschappen. Hoewel ze complexiteit en incidentele risico’s kunnen introduceren, vormen ze een integraal onderdeel van hoe veel cryptocurrencies upgraden en omgaan met meningsverschillen over hun toekomstige richting.